PSDnet.nl

Volgende open dag: 1 juni 2024

15 jaar zonder PSD

Zeeland stond precies 15 jaar geleden een laatste keer aan de reling van de PSD-veerboten. Op die bewuste dag – 15 maart 2003 – was de overkant nog een laatste keer écht de overkant. 137 jaar waren de Provinciale Stoombootdiensten (PSD) de belangrijkste schakel tussen de Zeeuwse eilanden. De veerdiensten waren niet alleen een vervoermiddel, het was ook een sociaal fenomeen en een begrip.

Tot ver buiten de provinciegrenzen genoten de Zeeuwse veerdiensten bekendheid. Dankzij de verkeersberichten van de radionieuwsdienst kregen Kruiningen en Perkpolder nationale faam – al kregen mensen er geen positief beeld bij. Wachttijden van twee uur, stremmingen, een kapotte aanlegbrug, mist of storm, het kwam allemaal voorbij op de radio. En in elk klaslokaal hingen vroeger schoolkaarten van Zeeland met de talloze slingerende stippellijntjes van de veerdiensten. Sommige plaatsen op de kaart, zoals Katscheveer en Perkpolder, bestonden slechts bij gratie van de veerdiensten.

Sociaal fenomeen

Sociaal gezien was de boot veel meer dan een middel om naar de overkant te gaan. Inwoners van Zierikzee gingen pas slapen als de provinciale boot ’s avonds laat veilig binnengelopen was en de stuurman een ferme stoot op de scheepshoorn gaf. Generaties schoolkinderen gingen aan een overkant naar school en zaten dagelijks samen op de veerboot. Snel nog even het huiswerk overschrijven van je vriendjes of gewoon nog even 20 minuten ‘slapen’. Verscheidende Zeeuwen zijn zelfs in het huwelijksbootje gestapt met hun PSD-prins of -prinses, ooit ontmoet op de boot.

Voor veel Zeeuwen begon elk bezoek aan een ander landsdeel met een vaartocht. Wie op vakantie ging stond vaak al na een paar kwartier rijden aan de reling van een PSD-boot, nog 12 uur rijden naar Frankrijk voor de boeg. Vrachtwagenchauffeurs lieten hun machtige combinaties even achter om een vette hap te halen in de salon. Daarmee voldeden de chauffers gelijk aan de rijtijdenwet, een ideale combinatie vonden velen.

Je kunt het zo gek niet bedenken en het gebeurde aan boord van de PSD. Op weg voor de zondagcompetitie werden voetbalteams gecoacht tijdens de overtocht van 20 minuten. Op zaterdagen was de salon op de boot tussen Kruiningen en Perkpolder het verlengstuk van Disco Love, de op Beveland populaire dancing in Kloosterzande. Kinderen speelden tikkertje of verstoppertje op de boot en ouders keken met klamme handjes toe of niemand van boord viel of onder een vrachtwagen ging liggen. Zelfs een maandelijkse bridgeclub vond in de PSD-salon hun onderkomen.

Tunnel of brug

Het einde van de PSD kwam allerminst onverwacht. Jarenlang zou binnen 10 jaar een tunnel, een brug of een combinatie van die twee worden geopend. Elk Zeeuws voornemen van na 1970 om een nieuwe veerboot te bouwen kwam op kritische Haagse blikken te staan. Een nieuwe veerboot, was dat nog wel nuttig gezien de vaste oeververbinding die binnenkort geopend zou worden? Het mag een wonder heten dat de PSD-vloot met daarin twee hoogbejaarde schepen van 33 en 35 jaar de eindstreep heeft gehaald.

Onverwacht was het einde dus niet, toch greep het naderende afscheid de Zeeuw naar de keel. Dat had iets paradoxaals, omdat klagen over de boot een volkssport was. Wachttijden of stremmingen en dan ook nog eens die tarieven! Kon er niet snel een oplossing gevonden worden? Met iedere meter die de boormachines Sara en Neeltje Suzanna zich een weg onder de Westerschelde groeven, groeide toch een gevoel van weemoed. Het leek wel zomerdrukte bij de veerdiensten in februari en maart 2003. Op de laatste zondag van het PSD-tijdperk stonden de veerpleinen vol. Iedereen stond in de rij om de PSD nog een keer mee te maken.

14 maart 2003

Een voorproefje voor de PSD-afscheidsdag kwam op 14 maart 2003, de dag dat de Westerscheldetunnel officieel geopend werd. Koningin Beatrix verklaarde de tunnel voor geopend en vanaf 23.30u mocht iedereen naar de overkant rijden in plaats van varen. Bovengronds vertrokken de veerboten Prinses Juliana (om 23.30u) en de Koningin Beatrix (00.20u) met aan boord de laatste auto’s naar respectievelijk Kruiningen en Vlissingen. De sfeer op de schepen was gelaten en niet alleen vanwege de sentimentele kant. Het opheffen van de PSD betekende ook het gedwongen ontslag voor alle 350 PSD’ers. Ongeveer 100 van hen zochten destijds nog naar nieuw werk.

15 maart 2003

Zaterdag 15 maart 2003 begon in mineur omdat de PSD de laatste auto’s al vervoerd had. De afscheidsdag op de veerdiensten Vlissingen-Breskens en Kruiningen-Perkpolder was alleen bestemd voor passagiers. De belangstelling was desalniettemin enorm, over de fly-overs en rijbanen voor auto’s liepen honderden mensen tegelijk de veerboten op. Op de veerpleinen stonden grote tenten waar diverse bands en koren optraden. Tussen alle vier veerhavens werd een fietstocht georganiseerd waarbij 2.000 fietsers een rondje PSD maakten.

Het doek viel definitief voor de veerdienst Kruiningen-Perkpolder. Na de laatste afvaart onder PSD-vlag ging de veerdienst Vlissingen-Breskens door als voetveer. Nog bijna 1,5 jaar met de vertrouwde PSD-schepen, alleen dan onder vlag van de Brabantsche Buurtspoorwegen en Autodiensten (BBA). Eten en drinken waren niet meer te koop op de ontzielde boot die ook al geen auto’s meer mocht vervoeren. Zelfs geen ambulance in geval van nood.

Sinds 15 jaar verbindt een kille zakelijkheid de Zeeuwse overkanten. Of het nu gaat om de Westerscheldetunnel of het voetveer Vlissingen-Breskens met de uitstraling van een lijnbus: de romantiek is met het verdwijnen van de PSD ten onder gegaan. Een nieuwe generatie Zeeuwen is inmiddels opgegroeid zonder notie van ‘de boot’. Niet verwonderlijk aangezien alle sporen van de PSD in rap tempo vakkundig werden uitgewist. In Zeeland herinnert vrijwel niets meer aan de voormalige veerdiensten. Initiatieven om een schip te behouden zijn meermaals gestrand vanwege een gebrek aan steun en waardering voor varend erfgoed in Zeeland. Wat dat betreft is er niets veranderd als we terugdenken aan het jarenlange gescheld op ‘de boot’.

Foto’s 15 maart 2003: Vlissingen-Breskens

De veerdienst Vlissingen-Breskens werd onderhouden door de Prins Johan Friso (1997) en de Koningin Beatrix (1993). In de Vlissingse Binnnenhaven lag de reserveboot ter bezichtiging: de Prinses Christina (1968). De eer is aan de veerboot Koningin Beatrix om de laatste afvaart te maken om 16.20u van Breskens naar Vlissingen.

Omdat de Prins Johan Friso problemen had met de voortstuwing ging deze veerboot na de laatste vaart naar de werf in Vlissingen-Oost. Na de laatste PSD-afvaart vaart de Koningin Beatrix door onder BBA-vlag, als voetveer Vlissingen-Breskens. Omdat de Prins Johan Friso naar de werf ging, werd op 16 maart 2003 de Prinses Juliana (1986) in Vlissingen afgemeerd, om vanaf 17 maart te varen als voetveer samen met de Koningin Beatrix.

Foto’s 15 maart 2003: Kruiningen-Perkpolder

De veerdienst Kruiningen-Perkpolder werd onderhouden door de Prinses Juliana (1986) en de Prins Willem-Alexander (1970). Na de laatste vaarten ’s middags werden de veerboten ter bezichtiging afgemeerd in de fuiken. De Juliana in Kruiningen, de Willem-Alexander in Perkpolder. De allerlaatste afvaart tussen Perkpolder en Kruiningen werd gevaren met de Prins Willem-Alexander, die rond 18.50u vertrok uit Perkpolder. Sindsdien is er nooit meer een veerboot van Perkpolder naar Kruiningen gevaren.

Met speciale dank aan Ivo Bril, Anita Eijlers, Marc van Goeije, Sjaak van Loo en Martin de Pooter voor de foto’s! Het hele programma van 15 maart 2003 is hier na te lezen.

De laatste berichten:

Navigatie nieuws & achtergrond

Dit bericht (’15 jaar zonder PSD’) is geplaatst in de categorie PSD en heeft als tag(s) 15 maart 2003, Klik op de categorie of tags om meer soortgelijke berichten te bekijken in ons nieuwsarchief (2003-2023). Hieronder kunt u navigeren tussen de verschillende nieuwsberichten. U bent nu hier:

15 jaar zonder PSD