Met de ‘Spoetnik’ naar Beveland

Twee binnenvaartschepen verwerkt tot één veerboot met groot rijdek, het voorspelt niet veel goeds.

Vandaag besteden we aandacht aan misschien wel het vreemdste schip uit de PSD-geschiedenis, de Spoetnik, officieel Zeeland geheten. De PSD huurde deze merkwaardige verschijning tussen 1958 en de opheffing van de veerdienst Kortgene-Wolphaartsdijk.

Bijnaam

Spoetnik is een aparte bijnaam voor een veerboot. In 1957 lanceert de Sovjet-Unie het hondje Laika de ruimte in met het ruimtevaartuig Spoetnik 2. Ook in Zeeland kon men Spoetniks waarnemen aan de sterrenhemel of via vreemde ritmische radiosignalen die de Russische satellieten uitzonden. De gebruikers van het veer Kortgene-Wolphaartsdijk zagen kennelijk wel een gelijkenis met hun krakkemikkig pruttelende veerboot Zeeland, net als de grensverleggende ruimtevaartuigen onder enorme tijdsdruk in elkaar gezet zonder blauwdruk. Lang heeft de Zeeland niet gevaren, maar al snel stond het schip in de hele provincie bekend als Spoetnik. Zelfs in het officiële programma van de laatste dag van de veerdienst Kortgene-Wolphaartsdijk werd het mysterieuze schip vermeld met haar bijnaam.

Waarom nodig?

Om het eiland Noord-Beveland te bereiken moest je tot in de jaren 60 met een veerboot over. Je kon oversteken tussen Veere-Kamperland of, met de auto, tussen Wolphaartsdijk-Kortgene. De veerdiensten waren ooit particulier, maar de Provinciale Stoombootdiensten namen eeuwenoude veerrechten over en exploiteerden de veerdiensten over het Veerse Gat en de Zandkreek.

Wolphaartsdijk en Kortgene liggen op een steenworp afstand van elkaar. In de jaren 30 werd er bijna een brug aangelegd, maar na de Tweede Wereldoorlog had dit vanzelfsprekend geen prioriteit. Het Deltaplan van na de Watersnoodramp van 1953 voorzag in de Zandkreekdam (1960) en de Veerse Gatdam (1961). De dammen hadden het bijkomende voordeel dat er ook wegen over aangelegd konden worden, een brug was niet meer nodig. Net als de veerdiensten.

De periode tussen de oorlog en de oplevering van de dammen was roerig. Het autoverkeer nam enorm toe en de veerboot Zandkreek kon de drukte niet aan. In 1946 werden 7.265 auto’s overgezet naar het eiland Noord-Beveland, in 1951 waren dit 28.746 auto’s. De provincie liet een nieuwe zijlader bouwen, de Noord-Beveland van 1952. Ook dat blijkt niet voldoende om te kunnen voldoen aan de vraag, zoals we lezen in de PZC van 7 september 1957.

Tegenwoordig wordt alles met vrachtwagens getransporteerd. Talrijke vrachtauto’s moeten vaak een nacht blijven staan.

De uurdienstregeling volstaat niet meer. Op sommige dagen in 1957 werden 400 auto’s en 200 vrachtwagens overgezet door de Noord-Beveland (1952), waarbij de wachtrij vrachtauto’s opliep tot 40. Een rij die zelfs een PSD-dubbeldekker niet snel had kunnen wegwerken.

Versterking

De Zeeland (niet te verwarren met de raderstoomboot Zeeland uit 1908) werd van de firma Kesteloo gecharterd en was in de vaart bij de PSD tussen begin 1958 en 1960. Deze Zeeland was oorspronkelijk geen veerboot, laat staan dat het één schip was. Twee binnenvaartschepen zijn aan elkaar gemonteerd en daarop werd een groot rijdek geplaatst.

De huurveerboot raakte nog weleens stuurloos op de Zandkreek. De Zeeland had niet genoeg motorcapaciteit om het schip in bedwang te houden op de Zandkreek of bijvoorbeeld voor de steiger.

Plotseling raakte de boot op drift en kwam bijna in conflict met een motorboot. De Zeeland dreef terug naar de Zuid-Bevelandse kust, waar zonder pardon een groene boei werd overvaren, een tweede zinker werd geramd.

In geuren en kleuren wordt in het Zeeuwsch Dagblad van 4 februari 1959 verslag gedaan van een onfortuinlijke overtocht. De auteur merkt op dat de Spoetnik bemand wordt door personeel van Kesteloo, ongeüniformeerd nog wel. ‘Welingelichte PSD-bronnen’ melden aan de krant dat de Zeeland ‘geen beste boot is, de motor is te zwak en of de bemanning goede varenslui zijn, weten we niet’. Desondanks wordt opgemerkt dat het knap vaarwerk is om met zulk ‘onhandelbaar materiaal’ de dienst uit te voeren.

Tot de laatste dag van de veerdienst over de Zandkreek blijft de Zeeland in de vaart. Op 1 oktober 1960 is het moment daar, de weg over de Zandkreekdam wordt geopend. Hoe het Spoetnik is vergaan na de kortstondige PSD-carrière is onbekend. Misschien is het schip weer teruggekeerd naar de binnenvaart, waar het ongetwijfeld geschikter voor was.

Navigatie nieuws & achtergrond

Dit bericht (‘Met de ‘Spoetnik’ naar Beveland’) is geplaatst in de categorie PSD en heeft als tag(s) Kortgene, Noord-Beveland 1952, Wolphaartsdijk, Klik op de categorie of tags om meer soortgelijke berichten te bekijken in ons nieuwsarchief (2003-2023). Hieronder kunt u navigeren tussen de verschillende nieuwsberichten. U bent nu hier:

Met de ‘Spoetnik’ naar Beveland